Na czele listy Sierpczan Tysiąclecia znaleźli się zasłużeni dla naszego miasta Feliks Sieprski i jego syn Andrzej. Ich sylwetki były już wielokrotnie przybliżane w sierpeckich publikacjach, a niedawno również na łamach "Sierpeckich Rozmaitości".

Fragment pomnika nagrobnego Katarzyny i Andrzeja Sierpskich w katedrze płockiej

Rodzina Prawdziców z Gulczewa i Sierpca była przez dwa wieki związana z Sierpcem i miała znaczący wpływ na jego rozwój. Już w pierwszej połowie XIV wieku protoplasta rodziny Jan Sowiec z Gulczewa, kasztelan dobrzyński, otrzymał od księcia Bolesława (panującego w Płocku w latach 1336-1351 syna założyciela Sierpca Wacława) wójtostwo w Sierpcu. Posiadał liczne dobra, a wśród nich Brochów w ziemi sochaczewskiej, skąd prawdopodobnie ta gałąź rodu Prawdziców pochodziła. Trzech synów tegoż Jana Mikołaj, Stanisław i Dobiesław zrobiło karierę duchowną. Byli kolejno biskupami płockimi w latach 1365-1382. Ich brat Andrzej został kasztelanem płockim. Posiadał liczne dobra odziedziczone po ojcu jak Bieżuń, dla którego od księcia Siemowita IV otrzymał w 1406 roku prawa miejskie, oraz Gulczewo z przyległościami. W końcu XIV wieku został właścicielem miasta Sierpca wraz z Dąbrówkami i Śniedzanowem. Sierpc wówczas związał na długo swe losy z kolejnymi pokoleniami potomków Andrzeja, którzy dobra swe dzielili między siebie, co wpłynęło niewątpliwie na żywiołowy (bardziej chaotyczny) rozwój urbanistyczny miasta.

W II połowie XV wieku właścicielami Sierpca byli prawnukowie zaprezentowanego Andrzeja, a synowie Andrzeja podkomorzego płockiego, dwaj bracia Feliks (wymieniony wyżej Sierpczanin Tysiąclecia) i jego brat Prokop. Przełom XV i XVI wieku wiąże się z ich działalnością gospodarczą w mieście i okolicy. Pełnią oni również liczące się urzędy. Feliks od 1486 roku był podkomorzym płockim, natomiast Prokop chorążym płockim, a w latach 1507-1514 starostą płockim. Tym braciom, którzy obok nazwiska Gulczewski zaczęli używać również nazwiska Sieprski, przyszło żyć w czasie, kiedy Mazowsze Płockie po śmierci księcia Janusza II (zm. 1495 r.) zostało przez króla Jana Olbrachta bezpośrednio włączone do Królestwa Polskiego. Nie zachwiało to jednak ich pozycji społecznej. Posiadając dobra w ziemiach płockiej, gostynińskiej i dobrzyńskiej byli bracia jednocześnie poddanymi książąt mazowieckich oraz królów polskich. Feliks po śmierci księcia Janusza wraz z krewnymi opowiedział się za inkorporacją księstwa płockiego do Korony. Z Feliksem wiążą się ważne dla Sierpca inwestycje, które przetrwały do dzisiaj. W sylwetkę miasta wpisały się na trwałe wzniesione wówczas kościoły farny, klasztorny i Św. Ducha. Zostały wybudowane w panującym wówczas stylu późnogotyckim. Późniejsze ich przebudowy i remonty na szczęście całkowicie nie zatarły ich gotyckiego charakteru. Feliks zmarł w 1519 r. Miał za żonę Zofię córkę Jana z Oporowa herbu Sulima wojewody brzeskiego. Pozostawił czterech synów związanych z naszym miastem. Jan kanonik płocki, Andrzej, Feliks byli dziedzicami Sierpca i okolicznych dóbr a Mikołaj plebanem w Sierpcu.

Herb Sierpskich na portalu kościoła farnego w Sierpcu

Na liście Sierpczan Tysiąclecia został umieszczony Andrzej. Wymieńmy tu jedynie sprawowane przez niego urzędy i funkcje stawiające go w elicie politycznej państwa. Od 1518 r. był podkomorzym płockim, od 1536 r. kasztelanem dobrzyńskim, od 1539 r. kasztelanem płockim, a od 1542 r. wojewodą rawskim. Poza tym był starostą płockim i pyzdrskim. Oprócz jego sprawnej działalności administracyjnej i gospodarczej na rzecz miasta i zamku w Płocku warto wspomnieć, że cieszył się zapewne zaufaniem współobywateli, którzy wobec braku instytucji bankowych u niego lokowali gotówkę. Cóż do dzisiaj zostało po Andrzeju. W Sierpcu restaurował i rozbudował kościół farny. Jego dziełem jest kaplica dobudowana od strony południowej kościoła. Wzniesiono ją zapewne w nowym wówczas stylu renesansowym. Niestety w XVIII wieku została zbarokizowana. Pamiątką po inwestycji Andrzeja jest kartusz z herbem rodowym Prawdzic oraz płyta piaskowcowa potwierdzająca te prace z 1569 roku. Inwestor był już leciwym człowiekiem. Po trzech latach zmarł. Spoczął w płockiej katedrze u boku swej małżonki Katarzyny z Trzcińskich córki Prędoty (Prandoty) z Trzciany herbu Rawicz. Ich nagrobek umieszczony w kaplicy pod południową wieżą kościoła katedralnego jest pięknym przykładem renesansowej rzeźbiarskiej sztuki nagrobnej. W inskrypcji epitafijnej podano, że Andrzej zmarł 15 kwietnia 1572 roku w wieku 78 lat 4 miesięcy i 15 dni. Zatem można wyliczyć jego datę urodzenia na 31 grudnia 1493 roku. O ile inskrypcja nie zawiera jakiejś pomyłki, Andrzej jest pierwszym sierpczaninem, którego znamy dzienną datę urodzenia i śmierci. Andrzej był ostatnim męskim przedstawicielem Sieprskich. Przeżył również swoich bratanków. Zostały po nim trzy córki Jadwiga, Małgorzata i Anna wydane bardzo dobrze za mąż. Poprzez nie kwitło po kądzieli potomstwo naszego Sierpczanina Tysiąclecia.

A teraz może już czas wyjaśnić ten nieco zaskakujący tytuł artykułu. Otóż Jadwiga córka Andrzeja i Katarzyny poślubiła około 1554 roku Wojciecha Sędziwoja Czarnkowskiego herbu Nałęcz, kasztelana santockiego, a potem starostę generalnego wielkopolskiego. Ten mariaż wiązał sierpczankę z potężnym rodem Czankowskich oraz z innymi rodzinami odgrywającymi niebagatelną rolę w kraju.

Praprawnuczką Jadwigi była Katarzyna Opalińska, która została wydana za Stanisława Leszczyńskiego późniejszego króla Polski. Ich córka Maria poślubiła Ludwika XV króla Francji. Dzieci Marii i Ludwika zawierały już dynastyczne związki małżeńskie. Ludwika Elżbieta poślubiła swego krewniaka Filipa z linii Burbonów, która od niedawna panowała w Parmie. Natomiast syn Ludwik, któremu nie dane było zostać królem (zmarł przed ojcem), ożenił się z Marią Józefą z dynastii saskiej. Od tych małżeństw pochodzi wielu monarchów europejskich. Już trzej synowie Ludwika i Marii Józefy (Ludwik XVI, Ludwik XVIII i Karol X) byli królami Francji. W następnych pokoleniach potomków Marii Leszczyńskiej byli królowie Hiszpanii, Portugalii, Obojga Sycylii, Belgii, Saksonii, cesarze Austrii (z panującym przez 68 lat Franciszkiem Józefem I) oraz wielu książąt.

Legenda: *-urodził(a) się; +-zmarł(a); x-żonaty z... (zamężna za...)

Na zamieszczonej tablicy genealogicznej pokazano jedynie linie łączące Marię Leszczyńską z panującymi obecnie monarchami: Albertem II królem Belgii, Janem Karolem królem Hiszpanii, Janem I wielkim księciem Luksemburga i Janem Adamem II księciem Liechtensteinu. Widzimy, że niektórzy z władców na kilka sposobów pochodzą od Marii Leszczyńskiej. Spowodowały to związki małżeńskie zawierane między krewnymi (nieraz nawet bardzo bliskimi). Były liczne małżeństwa zawarte między Burbonami. Szczególnie częste jest to w hiszpańskiej linii tej dynastii. Oboje rodziców Ferdynanda VII było Burbonami; to samo dotyczy rodziców króla Alfonsa XII oraz obecnie panującego Jana Karola (Juana Carlosa).

W tym krótkim artykule prześledziliśmy przykład niespodzianki, na jaką możemy natrafić podczas śledzenia genealogicznych powiązań różnych rodzin. Zobaczyliśmy, iż w żyłach niektórych panujących obecnie monarchów europejskich płynie odrobina krwi zasłużonego dla naszego miasta rodu Sieprskich.

Paweł Bogdan Gąsiorowski